تکالیف اشخاص مشمول قانون پایانه‌های فروشگاهی

قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان به‌عنوان لایحه نحوه استفاده، نگهداری و نظارت بر پایانه فروشگاهی به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است و بر اساس آن کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیر صنفی) و اشخاص حقوقی موضوع فصل‌های چهارم و پنجم باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 1366 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، مشمول این قانون هستند
این قانون مجموعه تکالیفی را برای اشخاص مشمول معین کرده است که بر اساس آن کلیه اشخاص مشمول ثبت‌نام و نصب سامانه‌های فروشگاهی مکلف‌اند به ترتیبی که سازمان امور مالیاتی کشور مقرر می‌کند، نسبت به ثبت‌نام در سامانه مودیان اقدام کنند. خرده‌فروشی‌ها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرف‌کننده نهایی ارتباط دارند، علاوه بر عضویت در سامانه مودیان، موظف به استفاده از پایانه فروشگاهی می‌باشند. استفاده از پایانه فروشگاهی برای مودیانی که مستقیما با مصرف‌کننده نهایی ارتباط ندارند، الزامی نیست; اما مودیان مزبور موظف‌اند کلیه صورت‌حساب‌های خود را به ترتیبی که سازمان مقرر می‌کند، از طریق سامانه مودیان صادر کنند. (ماده 2)
بر اساس قانون، اشخاص مشمول مکلف‌اند شماره‌حساب یا حساب‌های بانکی و شناسه یکتای دستگاه‌های کارت‌خوان بانکی (pos) یا درگاه‌های پرداخت الکترونیکی مورداستفاده برای فعالیت شغلی خود را به سازمان اعلام کنند.(ماده 10) در موارد استفاده از حساب بانکی یا دستگاه کارت‌خوان بانکی (pos) یا درگاه‌های پرداخت الکترونیکی جدید، اشخاص مشمول مکلف‌اند اطلاعات آن‌ها را بلافاصله از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان به سازمان اعلام کنند
طبق ماده 3 این قانون، سازمان امور مالیاتی موظف است حداکثر ظرف مدت پانزده ماه از تاریخ لازم الاجراء شدن این قانون، سامانه مودیان را راه‌اندازی و امکان ثبت‌نام مودیان در سامانه و صدور صورتحساب الکترونیکی را از طریق سامانه مزبور فراهم کند. ازاین‌رو سه ماه پس از انقضای مهلت مذکور در این ماده، فقط صورتحساب‌های الکترونیکی که از طریق سامانه مودیان صادرشده باشد، از سوی سازمان معتبر شناخته‌شده و مبنای محاسبه اعتبار مالیاتی برای مودیان خواهد بود. همچنین مودیان باید به‌وسیله پایانه فروشگاهی که دارای حافظه مالیاتی و تجهیزات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری است مبادرت به صدور صورتحساب الکترونیکی می‌نمایند.
بر اساس ماده 5، فرایند کلی ثبت معاملات و محاسبه مالیات بر ارزش‌افزوده در سامانه مودیان به‌صورت زیر است
الف ـ صورتحساب الکترونیکی، توسط فروشنده از طریق سامانه مودیان صادر می‌شود. در مورد مودیانی که مستقیما با مصرف‌کننده نهائی ارتباط دارند، عملیات ثبت فروش و صدور صورتحساب الکترونیکی، توسط پایانه فروشگاهی انجام می‌شود
ب ـ درصورتی‌که خریدار، مصرف‌کننده نهائی نبوده و خود عضو سامانه مودیان باشد، صورتحساب الکترونیکی صادرشده توسط فروشنده، به‌صورت خودکار به کارپوشه وی در سامانه مودیان منتقل می‌شود و به‌عنوان اعتبار مالیاتی برای او منظور می‌شود. همچنین مودیان مالیاتی مکلف‌اند ظرف مدت سی روز از تاریخ درج صورتحساب الکترونیکی در کارپوشه مودیان نسبت به اعلام پذیرش یا عدم پذیرش این صورتحساب‌ها اقدام کنند. عدم اظهارنظر ظرف مدت مذکور به‌منزله تأیید صورتحساب مربوط است
پ ـ در پایان هر دوره سه‌ماهه، بدهی مالیات بر ارزش‌افزوده مودی که عبارت است از مابه‌التفاوت مالیات فروش و مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی در طول دوره، طبق مقررات توسط سامانه محاسبه می‌شود. درصورتی‌که مالیات فروش مودی بیشتر از مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی باشد، مودی موظف است مابه‌التفاوت را به ترتیبی که سازمان مقرر می‌کند، به‌حساب سازمان واریز کند. متقابلا درصورتی‌که مالیات فروش مودی کمتر از مالیات خرید (اعتبار مالیاتی) وی باشد، سازمان موظف است با رعایت ترتیبات قانونی مربوطه مابه‌التفاوت را به مودی مسترد کند.
همچنین با استناد به ماده 6 قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، جمع صورتحساب‌های الکترونیکی صادره توسط هر مودی در هر دوره مالیاتی نمی‌تواند بیشتر از سه برابر فروش اظهارشده وی در دوره مشابه سال قبل که مالیات آن به سازمان پرداخت‌شده یا ترتیب پرداخت آن داده‌شده است، باشد. جمع صورتحساب‌های الکترونیکی صادرشده در هر دوره مالیاتی برای واحدهای جدیدالتأسیس یا واحدهای فاقد سابقه مالیاتی نمی‌تواند بیش از سه برابر معافیت سالانه موضوع ماده (101) قانون مالیات‌های مستقیم باشد. صدور صورتحساب الکترونیکی بیش‌ازحد مجاز مقرر در این ماده برای کلیه مودیان منوط به پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده متعلقه یا تعیین ترتیب پرداخت بدهی مالیاتی یا ارائه تضامین کافی خواهد بود، در غیر این صورت به‌حساب الکترونیکی صادرشده اعتبار مالیاتی تعلق نمی‌گیرد
طبق ماده 7 این قانون، صورتحساب‌های الکترونیکی ثبت‌شده در سامانه مودیان به‌منزله ثبت آن‌ها در سامانه فهرست معاملات موضوع ماده (169) قانون مالیات‌های مستقیم است و فروشنده و خریدار تکلیف اضافی در این مورد نخواهند داشت
بر اساس قانون (ماده 8) مودیانی که از ثبت‌نام در سامانه مودیان خودداری کنند و نیز خرده‌فروشی‌ها و واحدهای صنفی که مستقیما با مصرف‌کننده نهائی ارتباط دارند، درصورتی‌که از پایانه فروشگاهی استفاده نکنند، مشمول امتیاز مذکور در ماده (4) این قانون نمی‌باشند. در تعیین مالیات متعلق به این مودیان، هیچ‌گونه اعتبار مالیاتی برای خریدهای آنان منظور نخواهد شد. مودیان مزبور، در صورت اعتراض به میزان فروش اعلام‌شده توسط سازمان، می‌توانند با ارائه اسناد و مدارک مثبته به مراجع دادرسی مالیاتی مراجعه کنند
همچنین درصورتی‌که مودی، برخی از فعالیت‌ها و یا معاملات خود را کتمان کند، یا از صدور صورتحساب‌های خود از طریق سامانه مودیان خودداری کرده یا در ثبت قیمت یا مقدار فروش مرتکب کم اظهاری یا بیش اظهاری شده باشد، سازمان موظف است موارد تخلف مودی را از طریق سامانه مودیان به اطلاع وی برساند. درصورتی‌که مودی موارد مزبور را پذیرفته و آن‌ها را در کارپوشه خود در سامانه مودیان ثبت یا اصلاح کند، صرفا مشمول جریمه‌های موضوع ماده (22) این قانون خواهد شد. (ماده 9)
طبق ماده 12، اشخاص مشمول مکلف‌اند درصورتی‌که امکان صدور صورتحساب الکترونیکی به دلیل بروز حادثه یا نقص فنی فراهم نباشد مراتب را تا پایان روز اداری بعد، از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان یا به هر طریق دیگری که سازمان اعلام می‌کند، حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه‌دهنده خدمات مالیاتی اعلام کنند و تا زمان امکان‌پذیر شدن صدور صورتحساب الکترونیکی، فروش‌های خود را به ترتیبی که سازمان به‌موجب دستورالعملی مقرر می‌کند، ثبت و صورتحساب‌های صادره را به سازمان ارسال کنند
مشمولین مکلف‌اند درصورتی‌که به هر دلیل اعم از تعطیلی (موقت یا دائم) و یا انحلال واحد کسب‌وکار، بهره‌برداری از پایانه فروشگاهی به‌طور موقت یا دائم متوقف شود، اشخاص مراتب را ظرف مدت ده روز از توقف بهره‌برداری از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه‌دهنده خدمات مالیاتی اعلام کنند. (ماده 13)
همچنین بر اساس ماده 4 این قانون، اشخاص مشمولی که نسبت به تغییر شغل یا محل فعالیت، تغییر مالکیت یا اجاره واحد کسب‌وکار اقدام می‌کنند، مکلف‌اند ظرف مدت ده روز تغییرات انجام‌شده را از طریق کارپوشه خود در سامانه مودیان حسب مورد به سازمان یا شرکت معتمد ارائه‌دهنده خدمات مالیاتی اعلام نمایند

منبع:سازمان امور مالیاتی کشور